هم از آفتاب

سؤالات احکام هم مُد و دِمُده می‌شوند! تا دیروز در مورد روزه می‌پرسیدند، و از امروز، کم کم دارد سیل سؤالات در مورد فطریه سرازیر می‌شود! حقیر هم به رسم "علاج واقعه قبل از وقوع..." در این مطلب، پیش‌پاسخی (!) می‌کنم سؤالات پیش‌بینی شده را! سعی می‌کنم طوری بنویسم که مطابق نظر همه مراجع، درست باشد، و در موارد خیلی مهم، اختلاف نظرها را هم خواهم نوشت:

0. پرداخت فطریه، نوعی عبادت است و قاعدتاً زمان انجام آن باید حتماً قصد قربت داشت.

1. وقت واجب شدن و کنار گذاشتن زکات فطره، شب عید فطر است و قبل از آن، کنار گذاشتن فطریه درست نیست.

2. وقت پرداخت فطریه، برای کسی که در نماز عید شرکت می‌کند، قبل از نماز عید است، و برای کسی که نماز نمی‌رود، تا قبل از اذان ظهر.

3. کسی که بالغ و عاقل است و فقیر نیست، باید فطریه خودش و کسانی که نان‌خور او هستند را بدهد. فرقی نمی‌کند که سرپرست زن باشد یا مرد و فرقی نمی‌کند که نان‌خورها کوچک باشند یا بزرگ، مسلمان باشند یا کافر، روزه گرفته باشند یا نه، خرجی آنها بر وی واجب باشد یا نه.

3و نیم: دختری که در دوران عقد است و نان‌خور پدرش محسوب می‌شود، فطریه‌اش به گردن پدرش است؛ همچنین دانشجویان، سربازان و زندانیان که دولت خرجی‌شان را می‌دهد، اگر خودشان دارند، باید بدهند و اگر نان‌خور پدر محسوب می‌شوند، فطریه‌شان به گردن پدرشان است.

4. فقیر، لازم نیست زکات فطره بدهد؛ و فقیر کسی است که مخارج سال خود و افراد تحت تکفلش را ندارد و کار و کسبی هم برای گذران زندگی ندارد.

5. پرداخت زکات فطره برای جنینی که در شکم مادر است، واجب نیست؛ اما نوزاد، هرچند یک روزه باشد، باید سرپرستش فطریه‌اش را بدهد.

6. نمی‌دانم چه بلایی است در مردم ما، این فعالیت‌های دقیقه نَوَدی! به عنوان مثال، شب عید فطر، افطاری می‌دهند و می‌مانند در این که فطریه مهمان به عهده کیست؟! خیالتان را راحت کنم که اگر مهمان قبل از اذان مغرب بیاید و بعد از افطار برود (یعنی مهمان چندروزه نبوده و شب هم آنجا نمی‌خوابد) از مراجع فعلی، فقط حضرت آیة الله صافی گلپایگانی، می‌فرمایند که فطریه‌اش بر عهده میزبان است؛ خلاص!

6 و نیم. به هر حال، میهمان می‌تواند با وکالت گرفتن از میزبان، فطریه خودش را پرداخت کند.

7. در مورد جنس زکات فطره،‌ به فتوای حضرت امام خمینی ^{رحمه الله} و امام خامنه ای ^{حفظه الله}، لازم نیست حتما از غذای غالب مردم شهر باشد (یعنی مثلا حتی اگر مردم شهرتان، بیشتر برنج مصرف می‌کنند، شما می‌توانید گندم حساب کنید) به خلاف حضرات آیات مکارم و بهجت و سیستانی، که لازم می‌دانند حتما قوت غالب مردم شهر به عنوان ملاک محاسبه فطریه قرار بگیرد.

8. قیمت خرده‌فروشی گندم این روزها در مغازه‌ها حدودا کیلویی 800 تومان است و قیمت برنج معمولی (پاکستانی) در حدود کیلویی 3000 تومان، پس اگر می‌خواهید فطریه را بر مبنای گندم محاسبه‌ کنید، چیزی در حدود 2500 تومان برای هر نفر می‌شود و اگر می‌خواهید برنج حساب کنید، حدود 9000 تومان که صد البته پرداخت بیشتر از این مبلغ هم موردی ندارد.

9. باید یا همان گندم یا برنج را به عنوان فطریه پرداخت کنید و یا نهایتاً قیمتش را؛ پس نمی‌شود چیز دیگری (لباس، لوازم‌التحریر و...) به عنوان فطریه داد.

10. اولویت برای کسی که می‌خواهید فطریه را به او بدهید: خویشان فقیر، بعد همسایگان فقیر، بعد عالمان فقیر است و اگر به دلیلی، کس دیگری بر اینان برتری داشت، بهتر است به وی بدهید.

11. غیر سید نمی‌تواند زکات فطره را به سید بدهد؛ اما سید می‌تواند فطریه را به سید و غیر سید بدهد.

12. بردن زکات فطره به شهر دیگر،‌ در صورتی که در شهر خودتان فقیر پیدا بشود، به فتوای بیشتر مراجع جایز نیست.

13. اگر فقیری در خویشان و یا همسایگان می‌شناسید و به دلیلی، رویتان نمی‌شود فطریه را به او بدهید، می‌توانید به عنوان هدیه یا عیدی، آن را به او بدهید و به او نگویید که فطریه است، اما باید حتماً خودتان در هنگام پرداخت آن، نیت فطریه بکنید.

سعی کردم به صورت جمع و جور و البته تقریباً کامل، احکام ضروری فطریه را بنویسم؛ اگر نکته و یا سؤال خاصی به ذهنتان رسید، در نظرات همین پُست بنویسید.